• Ήδη από τον πρώτο μήνα της εγκυμοσύνης το στήθος της γυναίκας αλλάζει και προετοιμάζεται για την παραγωγή γάλακτος.
• Η παραγωγή γάλακτος γίνεται με την επίδραση δύο ορμονών, της προλακτίνης και της οκυτοκίνης, που παράγονται από τον εγκέφαλο:
  • Η προλακτίνη συμβάλλει στην παραγωγή του γάλακτος και προκαλεί στη λεχώνα αισθήματα μητρότητας (η μητέρα έχει μεγάλη διάθεση να φροντίσει το μωρό της).
  • Η οκυτοκίνη συμβάλλει στο να προωθείται το γάλα μέχρι τη θηλή.
• Αμέσως μετά τον τοκετό παράγεται το πρωτόγαλα (πύαρ). Το πρωτόγαλα, αν και λίγο σε ποσότητα, είναι πολύτιμο, διότι είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες, ανόργανα στοιχεία, βιταμίνες και αντισώματα. Επιπλέον, είναι ιδιαίτερα εύπεπτο για το νεογνό. Μετά την 3η περίπου μέρα από τον τοκετό, το πρωτόγαλα μετατρέπεται σε μεταβατικό γάλα, το οποίο μετά την 10η-15η ημέρα περίπου μετατρέπεται σε ώριμο γάλα.
• Είναι σημαντικό κατά το πρώτο ημίωρο μετά τον τοκετό να γίνει ο πρώτος θηλασμός, γιατί με τον τρόπο αυτό διεγείρεται ο μαστός για την παραγωγή γάλακτος. Επιπλέον, όσο πιο συχνά θηλάζει το μωρό τόσο πιο μεγάλη είναι η παραγωγή γάλακτος. Με τον θηλασμό ταυτόχρονα προκαλούνται συσπάσεις στη μήτρα, γεγονός που βοηθάει στην επαναφορά της στην προ της εγκυμοσύνης κατάσταση και στη μείωση της απώλειας αίματος.
• Η παραγωγή γάλακτος δεν εξαρτάται από το μέγεθος και το σχήμα του μαστού, της θηλής ή της θηλαίας άλω, αλλά κυρίως από τη συχνότητα των θηλασμών.
• Ο θηλασμός πρέπει να γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Ειδικότερα, όσο πιο συχνά θηλάζετε, τόσο μεγαλύτερη ποσότητα οκυτοκίνης και προλακτίνης παράγεται. Μάλιστα, η προλακτίνη εκκρίνεται σε μεγαλύτερα επίπεδα στους νυχτερινούς θηλασμούς, γι’ αυτό καλό είναι να μην τους αποφεύγουμε.
• Όταν η θηλάζουσα είναι ήρεμη, τότε το γάλα μπορεί να ρέει και μόνο στη σκέψη ότι ήρθε η ώρα να θηλάσει το μωρό της, ενώ αντίθετα μια μητέρα που είναι αγχωμένη ή στενοχωρημένη δεν έχει θετικό αντανακλαστικό ροής, δηλαδή δεν ρέει εύκολα το γάλα παρ’ ότι οι μαστοί της είναι γεμάτοι.

• Οι συχνότεροι λόγοι μειωμένης παραγωγής μητρικού γάλακτος σχετίζονται με:
  • Κακή τεχνική θηλασμού (πιάσιμο της θηλής).
  • Προσθήκη ξένου γάλακτος στη διατροφή του βρέφους.
  • Αδικαιολόγητο αποχωρισμό της μητέρας από το βρέφος.
  • Πολύ μικρή ή πολύ μεγάλη διάρκεια γευμάτων και αραιή συχνότητα θηλασμών.
• Μόνο το 5 % των μητέρων δεν μπορούν πραγματικά να θηλάσουν.

Οι περιπτώσεις αυτές είναι ελάχιστες και οφείλονται κυρίως σε αιτίες που έχουν σχέση με τη υγεία της μητέρας (π.χ., λοίμωξη με HIV/AIDS ή βαριά χρόνια νοσήματα) ή του μωρού (π.χ., γαλακτοζαιμία).