Μία από τις πιο σοβαρές και συχνά απειλητικές για τη ζωή παθήσεις που καλείται να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει ένας γυναικολόγος, είναι η εξωμήτριος ή έκτοπος κύηση.

Σε μια φυσιολογική κύηση το ωάριο που απελευθερώνεται από την ωοθήκη μετά την ωορηξία, συλλαμβάνεται από τη σάλπιγγα μέσα στην οποία, με την ύπαρξη των σπερματοζωαρίων, συντελείται η γονιμοποίησή του.

Μετά τη γονιμοποίηση, με τη βοήθεια των ειδικών μηχανισμών της σάλπιγγας (περισταλτισμός, κροσσωτά κύτταρα) το ωάριο προωθείται στη μήτρα και συγκεκριμένα στην ενδομήτρια κοιλότητα, όπου και εμφυτεύεται.

Αντιθέτως, στην έκτοπη κύηση το γονιμοποιημένο ωάριο εμφυτεύεται εκτός του ενδομητρίου.

Αν και η ανεύρεση των αιτίων ανάπτυξης εξωμητρίου κύησης δεν είναι πάντα εύκολη, εν τούτοις κάποιες καταστάσεις αυξάνουν την πιθανότητα εμφύτευσης του γονιμοποιημένου ωαρίου εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας, επειδή εμποδίζουν τη μεταφορά του προς τη μήτρα:

• Πυελικές φλεγμονές, συνηθέστερα από γονόκοκκο και χλαμμύδια.
• Προηγηθείσες επεμβάσεις στις σάλπιγγες και γενικότερα στην πύελο. Η ανάπτυξη συμφύσεων ενδέχεται να προκαλέσει απόφραξη, στένωση ή γωνίωση των σαλπίγγων.
• Η ενδομητρίωση σχετίζεται και αυτή με την ανάπτυξη πυελικών συμφύσεων.
• Προηγούμενη έκτοπη κύηση.
• Τα ενδομητρικά σπειράματα.
• Οι μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
• Η απολίνωση των σαλπίγγων (χειρουργική στείρωση).
• Οι επανειλημμένες διακοπές κύησης στο παρελθόν.
• Το κάπνισμα και η προχωρημένη ηλικία.

Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι η εμφάνιση πόνου στην κοιλιά, της οποίας έχει προηγηθεί καθυστέρηση στην περίοδο ή θετικό test κυήσεως και συνοδεύεται από καφεοειδή κατά κανόνα κολπική αιμόρροια.

Η διάγνωση της έκτοπης κύησης δεν είναι εύκολη, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής της και πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα.

Αλλά και μετά την εμφάνιση τους, τα συμπτώματα αυτά δεν είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Γι’ αυτό κάθε γυναίκα με θετικό test κυήσεως πρέπει να υποβάλλεται σε υπερηχογραφικό έλεγχο, ώστε να διαπιστωθεί ότι η κύηση είναι ενδομήτριος.

Σε αντίθετη περίπτωση κινδυνεύει από ρήξη της εξωμητρίου κύησης και ενδοκοιλιακή αιμορραγία, κατάσταση απειλητική για τη ζωή της ασθενούς.

Η διάγνωση της έκτοπης κύησης γίνεται με:

• Μέτρηση των επιπέδων της β-hCG. Αύξηση μικρότερη του 60% ανά 48 ώρες εγείρει υποψία έκτοπης κύησης.
• Ενδοκολπικό γυναικολογικό υπερηχογράφημα: Με τιμή β-hCG μεγαλύτερη των 2.000 mIU/ml, πρέπει να διαπιστωθεί υπερηχογραφικά ενδομήτριος σάκκος κύησης με παρουσία λεκιθικού ασκού. Σε αντίθετη περίπτωση η διάγνωση έκτοπης κύησης είναι εξαιρετικά πιθανή. Αν απεικονιστεί υπερηχογραφικά σάκκος κύησης εκτός της μήτρας, τότε η διάγνωση της εξωμητρίου κύησης είναι οριστική.

Η αντιμετώπιση της έκτοπης κύησης δύναται να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική.

• Η φαρμακευτική αντιμετώπιση γίνεται με ενδομυική χορήγηση μεθοτρεξάτης και παρακολούθηση των επιπέδων της β-hCG. Αυτή η αντιμετώπιση βέβαια έχει κάποιους περιορισμούς: η ασθενής πρέπει να είναι αιμοδυναμικά σταθερή και η διάγνωση της έκτοπης κύησης να έχει γίνει σχετικά νωρίς, με χαμηλά επίπεδα β-hCG και μικρό μέγεθος κυήματος.
• Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι και η συχνότερα εφαρμοζόμενη. Γίνεται είτε λαπαροσκοπικά, είτε ανοιχτά. Εκτελείται σαλπιγγεκτομή, δηλαδή αφαίρεση της πάσχουσας σάλπιγγας μετά του κυήματος.